Ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων, ο Human Papilloma Virus ή συντομογραφικά HPV είναι το ευρύτερα διαδεδομένο Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα σε παγκόσμια κλίμακα. Πρόκειται για μια οικογένεια ιών με περί τα 200 μέλη εκ των οποίων τα 40 πλήττουν την περιοχή των γενετικών οργάνων σε άντρες και γυναίκες. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μην έχει πληγεί. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι κάποιος έχει μολυνθεί από τον ιό αυτό, εάν έχει στη ζωή του άνω των τριών διαφορετικών σεξουαλικών συντρόφων. Η μετάδοσή του γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με τη σεξουαλική επαφή οποιουδήποτε είδους και το προφυλακτικό δεν προσφέρει 100% προστασία. Όταν μολυνθεί κάποιος από τον HPV θα περάσει αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι να αρχίσει να φαίνονται αλλοιώσεις εξαιτίας της παρουσίας του. Το μεγάλο πρόβλημα στον ιό αυτό είναι ότι σε ελάχιστες και παραμελημένες περιπτώσεις ενδέχεται να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου. Κατά κύριο λόγο αφορά στην εμφάνιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ακολούθως του στοματοφάρυγγα, του πρωκτού, του αιδοίου και του κόλπου στις γυναίκες. Δεν είναι βέβαια όλα τα στελέχη του ιού εξίσου επικίνδυνα. Υπάρχουν εκείνα που θεωρούνται ως υψηλού κινδύνου για δημιουργία καρκίνου και σε εκείνα που είναι χαμηλού κινδύνου.
Ευτυχώς όμως ο ιός αυτός και η δράση του είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. Σε αντίθεση με την πανδημία που διανύουμε λόγω του COVID- 19 εδώ υπάρχει από πολλά χρόνια μέθοδος πρόληψης. Εδώ και πάνω από μια δεκαετία υπάρχει δυνατότητα πρωτογενούς πρόληψης με το εμβόλιο ενάντια στον ιό και μάλιστα εδώ και μια πενταετία έχουμε περάσει στα δεύτερης γενιάς εμβόλια με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και των αλλοιώσεων που προηγούνται. Το παπ τεστ όμως πρωταγωνιστεί και προϋπήρχε του εμβολίου εδώ και πολλές δεκαετίες. Το τεστ που εφηύρε ο δικός μας Γεώργιος Παπανικολάου έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει μολυσμένα κύτταρα και να εντοπίζει όλες τις γυναίκες που πρόκειται να νοσήσουν ή έχουνε ήδη αλλοιώσεις που προκαλεί ο ιός του HPV. Η δευτερογενής αυτή πρόληψη έχει σώσει εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο από τον καρκίνο και περιλαμβάνεται στα παγκόσμια προγράμματα προληπτικής ιατρικής.
Η δευτερογενής πρόληψη ενάντια στον ιό των κονδυλωμάτων έχει πολλά ακόμα όπλα. Η σύγχρονη βιολογία μας έχει δώσει τη δυνατότητα να ανιχνεύουμε το DNA του ιού, να ταυτοποιούμε το στέλεχος που έχει προσβάλει τον ασθενή και να τον κατατάσσουμε σε χαμηλού ή υψηλού κινδύνου. Ακόμα ανιχνεύουμε πρωτεΐνες που παράγει ο ιός και μπορούμε να προσδιορίσουμε τη βαρύτητα και την ταχύτητα της εξέλιξης των αλλοιώσεων του ιού. Το «βαρύ όπλο» όμως στον τομέα αυτό είναι η κολποσκόπηση και ενδεχόμενα η βιοψία των αλλοιώσεων του κατώτερου γενετικού συστήματος της γυναίκας. Η κολποσκόπηση αναδεικνύει κατ’ αρχάς εάν ο ιός HPV έχει προκαλέσει αλλοιώσεις ή όχι. Εντοπίζει με ακρίβεια τη θέση της βλάβης, την έκτασή της και τη βαρύτητά της. Επίσης συγκριτικά μπορεί να αξιολογιηθεί η πορεία μιας βλάβης, εάν υποχωρεί, προχωράει ή μένει στάσιμη. Όταν κριθεί αυτό απαραίτητο τότε κολποσκοπικά γίνεται βιοψία της βλάβης με εξαιρετική ακρίβεια και με ελάχιστο τραυματισμό των ιστών, λόγω του μικροσκοπίου που χρησιμοποιείται για να γίνει η εξέταση αυτή. Το τεμάχιο αυτό ακολούθως αναλύεται ιστολογικά και μοριακά και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τον καθορισμό των επόμενων θεραπευτικών παρεμβάσεων ή το πλάνο της παρακολούθησης της κάθε γυναίκας.
Η κολποσκόπηση δεν είναι μια εξέταση ρουτίνας, απαιτεί ειδικές γνώσεις, εκπαίδευση και εμπειρία από τον γυναικολόγο που θα την πραγματοποιήσει. Διενεργείται όταν κάποιο παπ τεστ ή τεστ μοριακού ελέγχου δείξει πρόβλημα. Για παράδειγμα εάν φανεί η παρουσία HPV, άγνωστης βαρύτητας αλλοιώσεις ASCUS, χαμηλόβαθμες αλλοιώσεις του τραχήλου LGSIL, υψηλόβαθμες αλλοιώσεις HGSIL ή καρκίνος. Επίσης πραγματοποιείται όταν εντοπίσει κάτι ύποπτο ο γυναικολόγος κατά την κλινική γυναικολογική εξέταση και όταν η γυναίκα αναφέρει ύποπτη συμπτωματολογία, πχ πιάνει κάτι παράξενο ή ματώνει μετά την επαφή. Τέλος κολποσκοπικά διενεργούνται πολλές χειρουργικές επεμβάσεις της περιοχής του κατώτερου γενετικού συστήματος, όταν απαιτείται υψηλή ακρίβεια, πχ laser εξάχνωση κονδυλωμάτων της πρωκτογενετικής περιοχής και του κόλπου και οι εξετάσεις παρακολούθησης πολλών γυναικών που έχουν νοσήσει από γυναικολογικό καρκίνο.
Η κολποσκόπηση γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία και δεν χρειάζεται σχεδόν ποτέ αναισθησία. Η γυναίκα τοποθετείται στη θέση της γυναικολογικής εξέτασης και ο γιατρός χρησιμοποιεί μια ειδική συσκευή που λέγεται κολποσκόπιο. Αυτό είναι ένας μεγάλος μεγεθυντικός φακός, με εστίαση που μπορεί να μεταβληθεί και είναι συνδεδεμένος με μια ισχυρή φωτεινή πηγή. Υπάρχουν επίσης τα ψηφιακά μικροσκόπια που δίνουν τη δυνατότητα ηλεκτρονικής εστίασης. Η συσκευή αυτή μπορεί να καταγράψει εικόνες της εξέτασης. Η όλη εξέταση διαρκεί λίγα λεπτά και ο γιατρός εξετάσει με λεπτομέρεια και με τη χρήση δύο ειδικών διαλυμάτων διαδοχικά της περιοχή του αιδοίου, του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας. Το εσωτερικό της μήτρας και οι ωοθήκες δεν γίνεται να εξεταστούν με την κολποσκόπηση. Στη συνέχεια εντοπίζονται, φωτογραφίζονται και αξιολογούνται οι βλάβες της περιοχής. Εάν χρειαστεί λαμβάνεται δείγμα από τη βλάβη ή εξαιρείται ολόκληρη η αλλοίωση μέσα από το μικροσκόπιο με τη βοήθεια laser ή άλλων πηγών ενέργειας. Αυτό όμως συνήθως απαιτεί να γίνει αναισθησία σε αίθουσα χειρουργείου. Είναι μια εξέταση που δεν πονάει ή η όλη ενόχληση είναι αυτή ενός ήπιου πόνου περιόδου. Δεν προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα ακόμα και εάν παρθούν βιοψίες. Σίγουρα η όποια ενόχληση προκαλεί η κολποσκόπηση, δεν συγκρίνεται με το μεγάλο όφελος της εντόπισης και θεραπείας μιας βλάβης που εάν αφεθεί ανεξέλεγκτη ενδέχεται να απειλήσει την υγεία της γυναίκας.
Ο HPV, ο COVID 19 όπως και ο κάθε ιός για τον οποίο δεν έχουμε αποτελεσματική θεραπεία απαιτεί υπομονή, εντατική μελέτη, σωστή προσέγγιση, σύγχρονη γνώση και τη συνεργασία έμπειρης ιατρικής ομάδας, που θα οδηγήσει στην καταπολέμησή του.
Ευχαριστούμε το Γιώργο- Μάριο Μακρή, MD, PhD, MSc, Μαιευτήρα- Χειρουργό- Γυναικολόγο, Ειδικό Γυναικολόγο Ογκολόγο (EBCOG- ESGO accreditation ), Διδάκτωρα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ Λέκτορα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή "Ευρωκλινικής Αθηνών".
