Μια από τις πιο συνηθισμένες κατηγορίες εμφανών (ή λιγότερο εμφανών) παραμορφώσεων στα παιδιά οι οποίες ανησυχούν τους γονείς και τους οδηγούν στον ορθοπαιδικό για περαιτέρω έλεγχο, είναι οι παραμορφώσεις των ποδιών και ιδιαίτερα των άκρων ποδών.
Χαρακτηριστικό και πλέον κοινό παράδειγμα αποτελεί η πλατυποδία που αρκετά συχνά συνοδεύονται από κάποιους ‘μύθους’, τους οποίους θα προσπαθήσουμε να διαλευκάνουμε στην προσπάθεια να αφαιρέσουμε από τους γονείς και τα παιδιά τόσο τις περιττές ‘ανησυχίες’ όσο και –συχνότατα- τα περιττά έξοδα.
Η πλατυποδία είναι η ελάττωση του ύψους (έως και πλήρης εξάλειψη) της ποδικής καμάρας. Ουσιαστικά αυξάνεται η επιφάνεια επαφής του πέλματος με το υπόδημα ή το έδαφος. Διακρίνουμε δυο μεγάλες κατηγορίες, την Χαλαρή (ή ‘Φυσιολογική’) και τη Δύσκαμπτη Πλατυποδία.
Α) Η χαλαρή πλατυποδία αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή, εμφανίζεται ‘φυσιολογικά’ σχεδόν σε όλα τα νεογνά, σε πάρα πολλά παιδία και παραμένει σε ένα ποσοστό περίπου 15% των ενηλίκων. Οφείλεται κυρίως στη φυσιολογική ύπαρξη λίπους στο πέλμα των νεογνών αλλά και στην χαλαρότητα που έχουν οι σύνδεσμοι και οι αρθρώσεις τους στο πλαίσιο της μη ολοκληρωμένης σκελετικής τους ανάπτυξης. Εμφανίζεται συχνά μέσα στην οικογένεια (συνήθως ένας από τους δυο γονείς) αλλά και σε παχύσαρκα παιδία ή παιδιά που ‘εκ κατασκευής’ έχουν πιο χαλαρές αρθρώσεις από τα υπόλοιπα, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους.
Β) Η δύσκαμπτη πλατυποδία (ή ‘παθολογική) αφορά σαφώς μικρότερο ποσοστό περιπτώσεων και οφείλεται σε συγγενείς ανωμαλίες, νευρολογικά προβλήματα, τραυματισμούς τενόντων (όπως ο Αχίλλειος ή ο οπίσθιος κνημιαίος) κ.α.
Σημαντική είναι η διάκριση των 2 μορφών κυρίως γιατί έχουν εκ διαμέτρου αντίθετη πρόγνωση και τρόπο αντιμετώπισης. Ένα από τα πρώτα πράγματα που μπορεί να κάνει ο γονιός εύκολα, είναι να βάλει το παιδί να στηριχθεί ‘στις μύτες των ποδιών του’ : Σε αυτή τη θέση, η χαλαρή πλατυποδία ‘εξαφανίζεται’ και στο πέλμα διαγράφεται η ποδική καμάρα. Αυτό αποτελεί καλό προγνωστικό σημείο και αιτία να καθησυχαστούν οι γονείς. Στην αντίθετη περίπτωση, ένας πλήρης ορθοπαιδικός έλεγχος θα αποκαλύψει το αίτιο της δύσκαμπτης πλατυποδίας και θα αντιμετωπιστεί αναλόγως.
Τι πρέπει να ξέρουν και να προσέχουν οι γονείς λοιπόν:
Η πλατυποδία συνηθέστατα δεν πονάει ούτε προκαλεί άλλου είδους ενόχληση στα παιδία ή τους ενήλικες. Αν η πλατυποδία συνδυάζεται με πόνο, εμφανή παραμόρφωση, τραυματισμό ή νευρολογικά προβλήματα (σαφέστατα η μειοψηφία των περιπτώσεων) τότε θα πρέπει να διερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Η χαλαρή πλατυποδία δεν χρειάζεται καμία ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Συνήθως υποχωρεί ή εξαφανίζεται καθώς αναπτύσσεται και ωριμάζει ο σκελετός αλλά και στις λίγες περιπτώσεις που θα επιμείνει και μετά την ενηλικίωση, δεν χρειάζεται φαρμακευτική ή χειρουργική αντιμετώπιση. Η χρήση εξειδικευμένων παπουτσιών ή ειδικών πάτων για παπούτσια δεν βελτιώνει, ούτε ‘θεραπεύει’ τη φυσιολογική πλατυποδία. Αντίθετα είναι κοστοβόρα και άβολη διαδικασία για ένα παιδί που ούτως ή άλλως θα βελτιωθεί αυτόματα με την σκελετική ωρίμανση. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να περπατούν ξυπόλυτα! Μελέτες δείχνουν ότι πιο συχνά εμφανίζουν πλατυποδία οι ενήλικες που φορούσαν υποδήματα από νωρίς στην παιδική τους ηλικία. Ενθαρρύνετε την άσκηση των παιδιών που θα τους επιτρέψει να έχουν ένα καλό και υγιές μυοσκελετικό σύστημα και θα τους επιτρέψει να αναπτυχθούν σωστά. Καταπολεμήστε την παιδική παχυσαρκία που όχι μόνο είναι συχνά αιτία μιας χαλαρής πλατυποδίας αλλά μπορεί να είναι το αίτιο πολλών και συχνά δυσεπίλυτων προβλημάτων υγείας ενός παιδιού. Μην υποβάλλετε το παιδί σε διάφορες αμφίβολης αποτελεσματικότητας παρεμβάσεις μόνο και μόνο γιατί ‘κάτι πρέπει να κάνετε’ ή ‘ για να ησυχάσετε’ εσείς ή οι παππούδες. Τα διάφορα ‘ορθοπαιδικά παπούτσια’, ‘πάτοι σιλικόνης’, ‘σφήνες’, δεν προσφέρουν συνηθέστατα καμιά βοήθεια στην φυσιολογική πλατυποδία και συχνά έχουν δυσάρεστες συνέπειες στο παιδί που ‘νιώθει ασθενής’ ή «νιώθει διαφορετικό» ή γίνεται αντικείμενο χλευασμού από τα συνομήλικα παιδιά και αποκτά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σημαντικό είναι επίσης και το κόστος αυτών των παρεμβάσεων που συχνά δεν είναι καθόλου αμελητέο και επιβαρύνει άδικα έναν οικογενειακό προϋπολογισμό. Αναζητήστε υπεύθυνη ιατρική συμβουλή από τον ορθοπαιδικό σε κάθε περίπτωση που μια παραμόρφωση στο πέλμα του παιδιού σας ανησυχεί. Αποφύγετε τον πανικό μιας και οι συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις απαιτούν μόνο την παρακολούθηση σε τακτά χρονικά διαστήματα της ανάπτυξης του παιδιού. Ο ορθοπαιδικός είναι ο μόνος που μπορεί να σας κατευθύνει σε κάθε περίπτωση. Αποφύγετε την αναζήτηση πρώτης συμβουλής σε «καταστήματα ορθοπαιδικών ειδών», φαρμακεία ή άλλους μη ειδικούς («το είχε και το παιδί της γειτόνισσας/ξαδέρφης/θείας κλπ άρα ας του φορέσουμε τα ίδια ορθοπαιδικά παπούτσια»). Καθησυχάστε το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον όπως οι παππούδες του παιδιού που συχνά είναι ανήσυχοι ή μπορεί να πάρουν πρωτοβουλίες που δε θα ωφελήσουν το παιδί. Αναζητήστε το καλύτερο παπούτσι για το παιδί σας. Τα παιδία χρειάζονται μαλακά και εύκαμπτα παπούτσια που δεν θα εμποδίσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του ποδιού τους. Προτιμήστε τα παπούτσια με επίπεδες, μαλακές σόλες που δεν γλιστράνε αλλά ούτε κολλάνε στο έδαφος και μπορεί να γίνουν αιτία τραυματισμού. Καλύτερα ένα μεγαλύτερο, φαρδύτερο παπούτσι παρά ένα μικρότερο και στενό. Αχιλλέας Π. Ιορδανίδης Χειρουργός Ορθοπαιδικός email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
