Ο όρος Δυσλεξία υποδηλώνει τις ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ (ΜΔ) της ανάγνωσης και της γραφής οι οποίες δεν συνδέονται με άλλες οργανικές ή διανοητικές διαταραχές. Η δυσλεξία είναι προτιμότερο να θεωρείται ως διαφορετικότητα στις μαθησιακές ικανότητες παρά ως ανικανότητα – αναπηρία. Δυσλεκτικά άτομα όλων των ηλικιών μπορούν να μάθουν αποτελεσματικά με τη βοήθεια μιας διαφορετικής εκπαιδευτικής μεθόδου. Παρακάτω αναφέρονται μερικές ενδείξεις για δυσλεξία στις διάφορες ηλικίες του παιδιού, διότι η σωστή ενημέρωσή μας γι’ αυτές, μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση και αυτή με τη σειρά της σε έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση. Η παρέμβαση αυτή μπορεί να οδηγήσει στην πρόληψη των δευτερογενών συνεπειών, όπως είναι ο τραυματισμός της αυτοεκτίμησης του μαθητή. Τα σημάδια διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού:

Ενδείξεις κατά την προσχολική ηλικία

-    "Απαλλαγή" της ομιλίας του από φωνολογικά και αρθρωτικά λάθη αργότερα από ότι στα περισσότερα παιδιά και επιμονή στο να μπερδεύει λέξεις και φράσεις.

- Επίμονες δυσκολίες σε δραστηριότητες όπως να ντύνεται ικανοποιητικά μόνο του, να κουμπώνει τα κουμπιά, να δένει τα κορδόνια του.

-   Ασυνήθιστη αδεξιότητα και δυσκολία με συντονισμένες δραστηριότητες όπως να πηδάει σκοινάκι, να πιάνει και να κλωτσάει μπάλες.

-   Φτωχή συγκέντρωση.

-   Οικογενειακό ιστορικό με συναφείς δυσκολίες.

Ενδείξεις κατά τη σχολική ηλικία

-   Δυσκολία στην ανάγνωση.

-   Δυσκολία στην κατανόηση ενός κειμένου.

-   Δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα ή από το βιβλίο.

-   Δυσκολία στο να θυμάται ή να κρατάει προφορικές σημειώσεις.

-   Πολλά ορθογραφικά λάθη.

-   Αντιστροφή γραμμάτων και αριθμών  και καθρεπτική γραφή (συνήθως 3 αντί για ε).

-   Δυσκολία στο να τελειώνει μια εργασία μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο.

-   Αφηρημάδα - απροσεξία.

-   Έλλειψη οργάνωσης στο σχολείο και στο σπίτι.

-   Δυσκολία στο να λέει την ώρα.

-   Έλλειψη προσανατολισμού.

-   Δυσκολία στο να διαχωρίζει το αριστερά από το δεξιά.

-   Έλλειψη επιδεξιότητας στα αθλήματα.

Τα παιδιά με ΜΔ συνήθως βιώνουν έντονα την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου, χωρίς να μπορούν ταυτόχρονα να καταλάβουν γιατί διαφέρουν από τα άλλα παιδιά. Γι’ αυτό οι καθημερινές τους εμπειρίες μπορεί να τα οδηγήσουν σε εκδηλώσεις θυμού και ανυπακοής και σταδιακά είναι πολύ πιθανό να μειωθεί το κίνητρό τους για μάθηση καθώς επίσης και το επίπεδο της αυτοεκτίμησής τους.

Συχνά παρουσιάζουν περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς σε σχέση με τα άλλα παιδιά. Τα προβλήματα αυτά φαίνεται να αποτελούν ένα είδος αντίδρασης στο αίσθημα αποτυχίας που βιώνουν λόγω των δυσκολιών τους.

Έρευνες έχουν δείξει ότι 3 στους 4 μαθητές με ΜΔ έχουν και δυσκολίες στις κοινωνικές τους δεξιότητες. Επειδή οι ικανότητες της ομιλίας, ακοής, ανάγνωσης, γραφής και αριθμητικής από πολλές πλευρές επικαλύπτονται, είναι πιθανό τα παιδιά να παρουσιάζουν ταυτόχρονα περισσότερες μορφές (ΜΔ)  (δυσορθογραφία, δυσαναγνωσία, δυσαριθμησία).

Η ικανότητα του παιδιού να διασπά και να συνθέτει συνειδητά τις λέξεις στα μέρη τους (φωνολογική ενημερότητα) αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της γλωσσικής έκφρασης και στη συνέχεια αυτές οι δεξιότητες αποτελούν τη βάση για να μάθει το παιδί ανάγνωση και γραφή.

Η ψυχο-εκπαιδευτική αξιολόγηση

Λόγω της εξαιρετικής πολυπλοκότητας των διεργασιών που εμπλέκονται στη χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου, αξιολογείται μια μεγάλη γκάμα γνωστικών και αντιληπτικών ικανοτήτων. Αξιολογούνται οι ακόλουθοι τομείς:

Γνωστικές δεξιότητες

-   Μνήμη (ακουστική, οπτική, οπτικο-χωρική)

-  Ανάγνωση

-   Αυθόρμητη γραφή

-   Ορθογραφία

-   Γραφο - φωνολογική ενημερότητα

-   Οργανωτικές δεξιότητες

-   Κέντρο απόδοσης ελέγχου

-   Αυτοεκτίμηση

Πώς αντιμετωπίζονται οι μαθησιακές δυσκολίες

Χρησιμοποιούνται ψυχοκοινωνικές και εκπαιδευτικές μέθοδοι οι οποίες προωθούν την ικανότητα να κατανοήσει το παιδί και οι γονείς την πηγή των δυσκολιών του, το κίνητρο για μάθηση και την ικανότητά για επιτυχία. Η εξατομικευμένη παρέμβαση με ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους, παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς δεν παρουσιάζουν όλα τα δυσλεκτικά παιδιά ακριβώς την ίδια εικόνα συμπτωμάτων. Ο ειδικός πρέπει να απευθύνεται στην μοναδικότητα του παιδιού και όχι στο σύμπτωμα!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η έγκαιρη διάγνωση συμβάλλει στη βελτίωση των μαθησιακών δεξιοτήτων του παιδιού αλλά και στην πρόληψη εμφάνισης δευτερογενών συνεπειών (χαμηλή αυτοεκτίμηση, επιθετικότητα, κατάθλιψη)

Η συνεργασία με το σχολείο & συγκεκριμένα με το δάσκαλο του παιδιού βοηθάει στην ολοκληρωμένη παρέμβαση και κρίνεται αναγκαία. Τέλος, μην ξεχνάτε: To σημαντικότερο βήμα για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος είναι πάντα η αναγνώριση της ύπαρξής του!

Με τη συνεργασία του κέντρου ειδικών θεραπειών Λόγος & Επικοινωνία, www.logosepikinonia.gr