Το μικρότερο παιδί σας παίζει χαρούμενο με το καινούριο παιχνίδι του όταν το μεγαλύτερο αδερφάκι του το τραβάει μέσα από τα χέρια του. Τι πιο λογικό από το να απαιτήσετε από το μεγαλύτερο παιδί να ζητήσει συγγνώμη, σωστά; Η φράση “πες συγγνώμη” είναι κάτι που όχι μόνο λένε πολύ συχνά οι γονείς αλλά και που κι οι ίδιοι θυμούνται να ακούν από τους δικούς τους γονείς κατά την παιδική τους ηλικία. Το γεγονός όμως ότι πρόκειται για κάτι τόσο “καθιερωμένο” δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό! Σύμφωνα με τους ειδικούς, το να αναγκάσει κάποιος το παιδί του να ζητήσει συγγνώμη είναι εντελώς αναποτελεσματικό. Ευτυχώς, οι ίδιοι προτείνουν τις κατάλληλες εναλλακτικές που θα φέρουν πραγματικά το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Γιατί δεν κάνει να ζητάμε από τα παιδιά να λένε “συγγνώμη”

Ένα πρόχειρο «συγγνώμη» (ειδικά όταν λέγεται με δυσαρέσκεια) δεν βοηθά ένα παιδί να κατανοήσει για ποιο λόγο η συμπεριφορά του δεν ήταν η ενδεδειγμένη, πόσο μάλλον να προκαλέσει συμπόνια και ενσυναίσθηση που είναι τελικά και το ζητούμενο. Επιπλέον, εάν το παιδί μάθει να αντιμετωπίζει τώρα τη συγγνώμη με επιπολαιότητα, το ίδιο θα κάνει και στο μέλλον.

Σύμφωνα με τη  Δρ Siggie Cohen , Αμερικανίδα ψυχολόγο που ειδικεύεται στην αναπτυξιακή ψυχολογία “όταν λέμε στο παιδί να ζητήσει συγγνώμη, αυτό που πραγματικά θέλουμε είναι να νιώσει μεταμέλεια. Όμως, δεν πρόκειται να κατανοήσει αυτό το περίπλοκο συναίσθημα αν απλώς προσπεράσει τη δυσάρεστη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί επαναλαμβάνοντας τα δικά σας λόγια"... “Πες συγγνώμη”. Το ζητούμενο είναι να μάθουμε στο παιδί σας πώς να ζητά συγγνώμη και να το εννοεί.

Τι πρέπει να κάνουμε

Την επόμενη φορά που θα θέλετε το παιδί σας να ζητήσει συγγνώμη, δοκιμάστε να του εξηγήσετε τι ακριβώς εννοείτε. Πείτε του ότι οι άνθρωποι απολογούμαστε όταν κάναμε κάτι για το οποίο νιώθουμε άσχημα και χρησιμοποιούμε τη λέξη «συγγνώμη». Έτσι, πολλές φορές τόσο εμείς όσο και ο άλλος νιώθουμε καλύτερα. Στη συνέχεια ρωτήστε το εάν θέλει να προσπαθήσει να κάνει το ίδιο. Με τον τρόπο αυτό, βοηθάμε το παιδί να καταλάβει μια ολόκληρη την έννοια (δηλαδή, γιατί ζητάμε συγγνώμη) αντί να επαναλάβει απλώς τη λέξη «συγγνώμη» επειδή... το είπε η μαμά. Με άλλα λόγια, μαθαίνει να ζητά συγγνώμη αναγνωρίζοντας ότι έχει κάνει κάτι λάθος.

«Για να έχει η λέξη «συγγνώμη» νόημα και αξία πρέπει να τη λέμε από επιλογή — όχι με το ζόρι», εξηγεί η ειδικός. Η ίδια θεωρεί ότι ένας γονιός μπορεί να αρχίσει να εισάγει αυτήν την έννοια -να ρωτάει δηλαδή το παιδί εάν θέλει να απολογηθεί- από όταν είναι στην προσχολική ηλικία.

Τι γίνεται όμως αν το παιδί αποφασίσει ότι δεν θέλει να ζητήσει συγγνώμη -κάτι που είναι πολύ πιθανό να συμβεί; Σε αυτήν την περίπτωση, η ειδικός προτείνει απλά να πούμε κάτι σαν: «φαίνεται ότι δεν είσαι ακόμα έτοιμος/η, δεν πειράζει… ίσως αργότερα, αν νιώσεις την ανάγκη θα ζητήσεις συγγνώμη»