Τροφική αλλεργία ονομάζουμε την ανεπιθύμητη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος ορισμένων ατόμων σε κάποιο τρόφιμο (πιο συχνά αλλεργιογόνες τροφές είναι το γάλα αγελάδας, αυγό, ψάρι, σιτηρά, ξηροί καρποί κ.ά.), με αποτέλεσμα να προκαλείται "βλάβη" στο πεπτικό σύστημα, στο δέρμα ή στο αναπνευστικό.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής περίπου 6-8% των βρεφών και νηπίων και 4% των ενηλίκων παρουσιάζουν αλλεργία σε κάποια τροφή. Στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται ότι αλλεργία στο γάλα αγελάδας παρουσιάζει ένα ποσοστό ~3%, στα αυγά ~1.5%, στους ξηρούς καρπούς ~1 %, στο σιτάρι και στη σόγια ~0.5%. Στην περίπτωση που στην οικογένεια υπάρχει επιβαρημένο ιστορικό, τότε το ποσοστό των παιδιών που θα αναπτύξουν αλλεργία είναι πολλαπλάσιο και μπορεί να φθάσει το 80%.
Ποια είναι τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας
Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν αμέσως μετά τη λήψη του αλλεργιογόνου (από λίγα λεπτά έως λίγες ώρες), οπότε η αλλεργική αντίδραση λέγεται «άμεση», είτε μετά από πολλές ώρες ή και ημέρες, οπότε η αλλεργική αντίδραση λέγεται «επιβραδυνόμενη».
Η άμεση αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται με πρήξιμο του προσώπου ή της στοματικής κοιλότητας (χείλη, γλώσσα), ρινοεπιπεφυκίτιδα, δύσπνοια ή βήχα, κοκκινίλες στο δέρμα,ενώ σπάνια μπορεί να εκδηλωθεί με πτώση της πίεσης (αναφυλακτικό shock) και να απειλήσει ακόμη και τη ζωή του παιδιού.
Η επιβραδυνόμενη αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται με συμπτώματα από το δέρμα (ερυθρότητα, ξηροδερμία, έκζεμα) και από το πεπτικό σύστημα με συμπτώματα, όπως τα ακόλουθα
- Δυσκολία στη σίτιση ή ανορεξία
- Εμετοί, διάρροιες ή αιμορραγικές κενώσεις
- Κολικοί ή έντονη ευερεθιστότητα- Ελλιπής πρόσληψη Βάρους
Στην περίπτωση άμεσης αλλεργικής αντίδρασης, το παιδί υποβάλλεται σε ειδικές δερματικές δοκιμασίες (skin prick tests) και σε αιματολογικές εξετάσεις (γενική αίματος, lgE, RAST στα τροφικά αλλεργιογόνα), ώστε να εντοπισθούν τα αλλεργιογόνα που προκάλεσαν την αντίδραση αυτή.
Στην περίπτωση γαστρεντερικών εκδηλώσεων επιβραδυνόμενης αλλεργικής αντίδρασης, το παιδί παραπέμπεται σε παιδογαστρεντερολόγο και υποβάλλεται σε ενδοσκοπικό έλεγχο του πεπτικού και σε βιοψίες.
Πώς αντιμετωπίζεται η τροφική αλλεργία
Η αντιμετώπιση των τροφικών αλλεργιών περιλαμβάνει την απομάκρυνση του τροφικού αλλεργιογόνου από τη διατροφή του παιδιού για μικρό χρονικό διάστημα ή για πάντα, ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της αλλεργίας. Για παράδειγμα, στην περίπτωση αλλεργίας στο γάλα αγελάδας, η διάρκεια της θεραπείας κυμαίνεται από 6-9 μήνες στις ελαφρές περιπτώσεις (π.χ. αλλεργική κολίτιδα σε βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών), έως 3 χρόνια στις βαρύτερες περιπτώσεις (π. χ. εντεροπάθεια από αλλεργία στο γάλα αγελάδας).
Επί αλλεργίας σε ξηρούς καρπούς, συνιστάται συνήθως η αποφυγή τους δια βίου.
Τι γίνεται εάν το βρέφος παρουσιάσει αλλεργία ενώ θηλάζει;
Μικρό ποσοστό Βρεφών παρουσιάζει αλλεργία (π.χ. αίμα στα κόπρανα) ενώ θηλάζει, λόγω της ύπαρξης στο γάλα της μητέρας αλλεργιογόνων, τα οποία αυτή έχει προσλάβει από τις τροφές. Στην περίπτωση αυτή, καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για συνέχιση του θηλασμού, συστήνοντας στη μητέρα ειδική δίαιτα.
Αρκετά συχνά (σε ποσοστό 30-40%) η τροφική αλλεργία, σχετίζεται και συνοδεύεται από ατοπική δερματίτιδα. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται (έως 60%) στις περιπτώσεις έντονης ατοπικής δερματίτιδας που επιμένει παρά την εφαρμογή τοπικής αγωγής με υδατικές και θεραπευτικές κρέμες. Στις περιπτώσεις αυτές, το βρέφος υποβάλλεται σε ειδικές εξετάσεις αίματος και σε δερματικές δοκιμασίες για την εντόπιση του αλλεργιογόνου.