Μήπως το παιδί σας πιπιλάει το δάχτυλό του, τραβάει τα μαλλιά του ή βάζει το δάχτυλο στη μύτη του; Πολλά παιδιά καταφεύγουν σε τέτοιες λύσεις όταν θέλουν να ανακουφίσουν το άγχος τους ή να καταπολεμήσουν την ανία και την κούραση. Οι λόγοι που τα κάνουν να ακολουθούν αυτές τις λεγόμενες «κακές» συνήθειες είναι πολλές: κάποια αντιγράφουν συμπεριφορές που έχουν δει σε μεγάλους, άλλα ανακαλύπτουν μόνα τους ότι με αυτό τον τρόπο μπορούν και χαλαρώνουν... Οι γονείς, ακόμα και οι πιο υπομονετικοί, συνήθως γίνονται κάποια στιγμή έξω φρενών όταν βλέπουν το παιδί τους να επαναλαμβάνει μια τέτοια συμπεριφορά, και καταλήγουν να το μαλώνουν και να το βάζουν τιμωρία σε μια μάταια προσπάθεια να το κάνουν να σταματήσουν. Όμως δίνοντας έμφαση σε μια κακή συνήθεια το μόνο που καταφέρνουμε είναι να την κάνουμε ακόμα πιο συχνή και έντονη, αλλά και να στεναχωρήσουμε το παιδί που νιώθει ανίκανο να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μας.

Τα καλά νέα είναι ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές που υιοθετούνται στην παιδική ηλικία είθισται να εξαφανίζονται από μόνες τους, ιδιαίτερα όταν οι γονείς καταφέρουν να μην αντιδρούν έντονα. Αντί λοιπόν να μαλώνετε το παιδί και να του επισημαίνετε αυτό που κάνει κάθε φορά, δοκιμάστε να του προτείνετε άλλες μεθόδους αντιμετώπισης του στρες και προσπαθήστε να του προσφέρετε αίσθηση ασφάλειας και ηρεμίας. Να λοιπόν μερικοί τρόποι να βοηθήσετε το παιδί σας εάν...

...βάζει το δάχτυλο στη μύτη

Δεν υπάρχει παιδί που δεν θα βάλει κάπου κάπου το χεράκι στη μύτη, όταν νιώθει ότι κάτι το ενοχλεί. Όταν όμως αυτό γίνεται συχνά και -κυρίως- σε δημόσια θέα, οι γονείς δυσκολεύονται να παραμείνουν αδιάφοροι, γιατί αυτή θεωρείται μια κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά.

Τι μπορεί να πάθει: Ενοχλώντας τη μύτη με το χέρι συχνά προκαλούνται τραυματισμοί ή και ρινορραγίες, ενώ επειδή τα δάχτυλα συνήθως μεταφέρουν μικρόβια, αυξάνονται οι πιθανότητες να κολλήσει το παιδί κάποια ίωση (οι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό, είθισται να εισέρχονται στον οργανισμό από τη μύτη).

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε: Μην χρησιμοποιήσετε εκφράσεις όπως «μπλιαχ» ή «αηδία», όταν βλέπετε το παιδί να κάνει κάτι τέτοιο γιατί μπορεί να θεωρήσει ότι το ίδιο ή οι σωματικές λειτουργίες του σάς κάνουν να το σιχαίνεστε -ιδιαίτερα εάν είναι μικρό. Επιπλέον, υπάρχει πάντα η πιθανότητα, εάν σας δει να αντιδράτε έντονα να συνεχίσει να το κάνει μόνο και μόνο για να σας... πάει κόντρα!

Τι να κάνετε: Εξηγήστε του ότι αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να κάνει σε κοινή θέα κι όταν σε κάθε περίπτωση όταν βγάζει κάποια μυξούλα είναι σημαντικό να χρησιμοποιεί χαρτομάντιλο (και όχι π.χ. να τη βάζει στο στόμα). Βεβαιωθείτε ότι πλένει τα χέρια του μετά και φροντίστε να έχετε τα νυχάκια του πάντα κοντά κομμένα για να μειώσετε τις πιθανότητες να μεταφέρουν κάποιο ιό. Εάν το πρόβλημα ξεκινά επειδή η μυτούλα του είναι συνήθως στεγνή και έτσι δημιουργούνται κακαδάκια, χρησιμοποιήστε στο δωμάτιό του έναν υγραντήρα και κάθε μέρα απλώστε μια μικρή ποσότητα βαζελίνης μέσα στα ρουθούνια του, πολύ προσεκτικά με μια μπατονέτα. Εάν το ίδιο το παιδί είναι αποφασισμένο να συνεργαστεί για να κόψει αυτή τη συνήθεια, μπορείτε να βάλετε κάποια υπενθύμιση (π.χ. ένα μικρό αυτοκόλλητο ή ένα τραυμαπλάστ) στο δάχτυλό του ώστε να θυμάται να μην το κάνει.  

...τραβάει τα μαλλιά του ή τα βάζει στο στόμα

Αυτή η συνήθεια έχει δύο μορφές: η πρώτη ξεκινάει σε ηλικία κάτω των 5 ετών, όταν το παιδί αρχίζει να παίζει στριφογυρίζοντας με τα δάχτυλά του τα μαλλιά του, ενώ παράλληλα πίνει το γάλα του ή πιπιλάει τον αντίχειρα. Στην περίπτωση αυτή, η συγκεκριμένη συνήθεια κόβεται ταυτόχρονα με το μπιμπερό ή το πιπίλισμα του αντίχειρα. Η δεύτερη μορφή αφορά μεγαλύτερα παιδιά και είναι γνωστή ως «τριχοτιλλομανία», όπως ονομάζεται η ακατανίκητη επιθυμία κάποιου να τραβάει τούφες από τα μαλλιά του, κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνιο πρόβλημα.

Τι μπορεί να πάθει: Σε ακραίες περιπτώσεις, υπάρχει η πιθανότητα να δημιουργηθούν στο κεφάλι σημεία χωρίς τρίχωμα.

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε: Μην βάζετε τιμωρία το παιδί επειδή παίζει με τα μαλλιά του και μην προσπαθήσετε να του το κάνετε δύσκολο κόβοντας τα μαλλάκια του πολύ κοντά.

Τι να κάνετε: Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσετε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά είναι απλώς να την αγνοήσετε και να προσπαθήσετε αντί γι' αυτή να κόψετε την άλλη συνήθεια με την οποία συνδέεται, όπως το μπιμπερό ή το πιπίλισμα του αντίχειρα. Διαβάστε κι εδώ μερικούς τρόπους για να κόψει να χρησιμοποιεί το μπιμπερό. Όταν πρόκειται για μεγαλύτερο παιδί, είναι σκόπιμο να ενημερώσετε τον παιδίατρό σας. Εάν το πρόβλημα επιμένει και είναι έντονο, μερικές συνεδρίες με έναν ειδικό ψυχικής υγεία μπορεί να βοηθήσουν να αποκαλυφθεί το πραγματικό πρόβλημα που οδηγεί στη συγκεκριμένη συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα έντονο στρες ή τάσεις κατάθλιψης.  

...πιπιλάει τον αντίχειρα

Πρόκειται για κάτι που κάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό παιδιών ηλικίας κάτω των 4 ετών και θεωρείται εντελώς ακίνδυνη συνήθεια από τους ειδικούς. Ξεκινάει από τη βρεφική ηλικία, όταν το μωρό ανακαλύπτει τα δάχτυλά του και διαπιστώνει πόσο ωραία αίσθηση του προσφέρει το να τα βάλει στο στόμα. Συχνά, συνδυάζεται με άλλες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως το τράβηγμα των μαλλιών, το τρίψιμο ενός αγαπημένου αντικειμένου (σεντονάκι, παιχνίδι κ.λπ.) και συνήθως παρατηρείται όταν το παιδί είναι κουρασμένο, εκνευρισμένο ή βαριεστημένο. Τα περισσότερα παιδιά σταματούν να το κάνουν μέχρι να φτάσουν την ηλικία των 5 ετών, αν και το 20% συνεχίζει και μετά.

Τι μπορεί να πάθει: Μερικές φορές μπορεί να δημιουργηθούν πληγές ή κάλοι στα δάχτυλα ή να προκληθεί μόλυνση στο νύχι του δαχτύλου που το παιδί πιπιλάει. Εάν η συνήθεια αυτή συνεχιστεί μετά την ηλικία των 6 ετών μπορεί να επηρεάσει την οδοντοφυΐα και να χρειαστεί σιδεράκια. Επίσης, εάν το παιδί αρχίσει να πηγαίνει στο σχολείο χωρίς να το έχει κόψει, είναι πιθανό να επηρεαστεί η αυτοπεποίθησή του και να πιστεύει ότι οι συμμαθητές του θα το κοροϊδεύουν.

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε: Μέχρι την ηλικία των 4 ετών, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσετε να το κάνετε να κόψει αυτή τη συνήθεια, που είναι φυσιολογική. Αλλά και μεγαλώνοντας, μην αντιδράτε έντονα, μην το τιμωρείτε και μην το μαλώνετε όταν βλέπετε να κάνει κάτι τέτοιο.

Τι να κάνετε: Προσπαθήστε να δίνετε ερεθίσματα στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ώστε να μη βαριούνται ή αποσπάστε την προσοχή του προτείνοντας να παίξετε κάποιο παιχνίδι ή να ασχοληθείτε με μια δραστηριότητα για την οποία χρειάζεται να έχει ελεύθερα και τα δύο χέρια του. Εάν το παιδί είναι μεγαλύτερο από 4 ετών, δοκιμάστε να του υπενθυμίζετε ήρεμα κάθε φορά που βάζει το χέρι στο στόμα ότι δεν πρέπει να το κάνει, να απλώσετε μια ειδική κρέμα με δυσάρεστη γεύση που θα βρείτε στο φαρμακείο στον αντίχειρά του ή να τον τυλίξετε με μια γάζα. Εξαιρετικά αποτελεσματικό σ' αυτή την ηλικία είναι να επιβραβεύετε το παιδί κάθε φορά που αντιστέκεται στον πειρασμό να βάλει το δάχτυλο στο στόμα, προσφέροντάς του π.χ. αυτοκόλλητα.

...εάν τρώει τα νύχια του

Πρόκειται για μια συνήθεια που τις περισσότερες φορές καθιερώνεται στην ηλικία μεταξύ 10 και 18 ετών, αν και υπάρχει η πιθανότητα να εμφανιστεί ακόμα και σε παιδιά 3 ετών. Μετά τα 10 είναι συχνότερη στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια. Συνήθως τα παιδιά τρώνε τα νύχια τους όταν είναι αγχωμένα ή είναι εντελώς απορροφημένα από κάποια δραστηριότητα, όπως να βλέπουν τηλεόραση ή να διαβάζουν. Τα μακριά νύχια είναι περισσότερο προκλητικά για το παιδί που προσπαθεί να λειώνει τις αιχμηρές άκρες τους, όπως και το ξηρό δέρμα στα χέρια που κάνει τα πετσάκια γύρω από τα νύχια να πετάνε.

Τι μπορεί να πάθει: Η συνήθεια αυτή μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις γύρω από τα νύχια -ιδιαίτερα εάν τραβάει με τα δόντια τα πετσάκια, κάτι που κάνει το δέρμα να ματώσει. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει ρωγμές στα δόντια, κυρίως στους κοπτήρες.

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε: Μην αντιδράτε έντονα και μην λέτε στο παιδί ότι τα χέρια του είναι «σιχαμένα» και άσχημα, για να μην πληγώσετε την αυτοπεποίθησή του -το άγχος που θα του προκαλέσετε μπορεί να επιδεινώσει τη συνήθεια. Προσπαθήστε να αποφεύγει δραστηριότητες που κάνουν τα νύχια να σπάνε (π.χ. να σκάβει το χώμα με τα χέρια) γιατί αυτό του προκαλεί την ανάγκη να τα βάλει στο στόμα για να τα ισιώσει!

Τι να κάνετε: Ασχοληθείτε σχολαστικά με τη φροντίδα των νυχιών του. Χρησιμοποιήστε ενυδατική κρέμα για να είναι μαλακή η επιδερμίδα γύρω από τα νύχια και ένα σκληρυντικό για να είναι γερά. Με μια λίμα, ισιώστε καθημερινά τις άκρες και τα αιχμηρά σημεία. Εάν πρόκειται για κορίτσι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα διάφανο βερνίκι για να δείχνουν περιποιημένα και όμορφα ώστε να... λυπάται να τα καταστρέψει!

...τρίζει τα δόντια του τη νύχτα

Ο τριγμός των δοντιών ή «βρουξισμός», όπως ονομάζεται, είναι κάτι που συμβαίνει στο 15% των παιδιών και των εφήβων όταν κοιμούνται. Αν και η αιτία που προκαλεί το πρόβλημα δεν είναι γνωστή, εικάζεται ότι συνδέεται με το στρες. Πολλές φορές, σταματάει όταν βγουν όλα τα μόνιμα δόντια, αν και συχνά συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή.

Τι μπορεί να πάθει: Όταν το παιδί τρίζει τα δόντια τη νύχτα, ασκεί έντονη πίεση στη σιαγώνα, κάτι που προκαλεί πόνο στο σημείο σύγκλισης ή γενικά στο κεφάλι και φθορές από αποτριβές στα δόντια.

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε: Μην ασκείτε κριτική στο παιδί και μην το ξυπνάτε για να του πείτε να σταματήσει να τρίζει τα δόντια. Το πιθανότερο είναι ότι δεν γνωρίζει καν ότι το κάνει!

Τι να κάνετε: Ασχοληθείτε σχολαστικά με τη στοματική υγιεινή του παιδιού. Επισκεφθείτε τακτικά τον οδοντίατρο για να βεβαιώνεστε ότι δεν έχουν προκληθεί προβλήματα στα δόντια. Για να σταματήσει αυτή τη συνήθεια, το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να μειώσετε τους παράγοντες στη ζωή του παιδιού που του προκαλούν στρες και να του προσφέρετε απλόχερα την υποστήριξή σας. Μιλήστε για τυχόν προβλήματα ή έγνοιες που έχει και βεβαιώστε το ότι θα κάνετε ό,τι μπορείτε για να το στηρίξετε. Τέλος, φροντίστε η ώρα του ύπνου να είναι όσο το δυνατόν πιο ήρεμη και ευχάριστη.