Όλοι έχουμε φόβους. Ακόμα και τα παιδιά. Όμως πόσο σίγουροι είμαστε ότι όλα αυτά που τρομάζουν τα παιδιά μας δεν είναι όσα προκαλούν σ' εμάς φόβο, μια αντίδραση την οποία φροντίζουμε να τους κληροδοτήσουμε, μαζί με άλλες συνήθειες, άγχη ή ανησυχίες μας; Κι αν συμβαίνει αυτό, τότε πώς μπορούμε να το σταματήσουμε για να μη δημιουργήσουμε μια νέα γενιά φοβισμένων ανθρώπων;

Οι έρευνες δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού είναι αναπόφευκτο να παίξει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των φόβων και των ανασφαλειών που θα αναπτύξει ή δεν θα αναπτύξει το παιδί. Συγκεκριμένα, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν αγχώδη συμπεριφορά εάν έχουν παρατηρήσει κάποιο γονιό (ή άλλο σημαντικό για εκείνα πρόσωπο) να κάνει το ίδιο όταν βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση. Αυτό, στην περίπτωση που το παιδί έχει μια προσωπικότητα επιρρεπή στο άγχος, μπορεί να του δημιουργήσει πρόβλημα στο να αντιμετωπίσει το αντικείμενο που του προκαλεί φόβο.

Για τις ανάγκες της έρευνας οι επιστήμονες έδειξαν σε 71 νήπια μια πλαστική αράχνη ή φίδι (κάτι που συνδέεται με το φόβο) ή ένα πλαστικό λουλούδι ή μανιτάρι (κάτι που συνδέεται με ευχάριστα συναισθήματα). Στη συνέχεια συσχέτισαν αυτά τα αντικείμενα με μια αρνητική (φοβισμένη) ή θετική (χαρούμενη) έκφραση από τις μητέρες τους. Διαπίστωσαν ότι τα παιδιά φοβούνταν περισσότερο τα αντικείμενα που συνδέονταν με αρνητική αντίδραση από τη μαμά τους, αλλά δεν φοβούνταν τίποτα από μόνα τους εάν η μητέρα τους δεν έδειχνε ανησυχία. Κι αυτό ίσχυε ανεξάρτητα από το εάν αυτό που έβλεπαν ήταν μια (πλαστική) αράχνη ή ένα λουλούδι! Δηλαδή τα παιδιά φοβούνταν ακόμη και το λουλούδι ή το μανιτάρι όταν η μαμά τους έδειχνε φόβο στο ίδιο ερέθισμα -και αντίστροφα δεν φοβούνταν το φίδι ή την αράχνη όταν η μαμά τους χαμογελούσε όταν το έβλεπε.

Γιατί μαθαίνουμε στα παιδιά μας το φόβο;

Μια από τις πιο σημαντικές ευθύνες ενός γονιού είναι να φροντίσει ώστε τα παιδιά του να είναι ασφαλή. Κατά συνέπεια, μια από τις υποχρεώσεις μας είναι να τα διδάξουμε πώς να αποφεύγουν ό, τι είναι επικίνδυνο. Αυτό -όπως και πολλά άλλα- τα παιδιά το μαθαίνουν παρακολουθώντας τη δική μας συμπεριφορά. Συχνά, όμως αυτή η ανάγκη μας έχει δυσάρεστες συνέπειες στη ζωή του παιδιού -όχι μόνο τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα. Όπως για παράδειγμα, όταν έχουμε άγχος που το αφήνουμε μόνο του στον παιδικό σταθμό και είμαστε σφιγμένοι όταν το πηγαίνουμε κάθε πρωί -με αποτέλεσμα κι εκείνο να περνάει τις ώρες του εκεί με άγχος. Ή όταν φοβόμαστε να το αφήσουμε να κυκλοφορεί μόνο του στο δρόμο κι έτσι του μαθαίνουμε να νιώθει ανασφάλεια όταν δεν βρίσκεται δίπλα σε κάποιον άλλο.

Πώς ξεπερνιούνται οι φόβοι (και δεν μεταδίδονται στην επόμενη γενιά;)

Όχι ότι δεν είναι λογικό ένας γονιός να έχει όλες αυτές (κι άλλες πολλές) έγνοιες! Το ζητούμενο όμως είναι να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τους φόβους μας και να εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη και ασφάλεια στα παιδιά μας; Υπάρχουν δύο τρόποι:

Μάθετε να αναγνωρίζετε του φόβους σας. Αναλογιστείτε ποια είναι τα πράγματα που φοβάστε περισσότερο στη ζωή και σκεφτείτε εάν αυτοί οι φόβοι είναι ρεαλιστικοί ή όχι. Μήπως οι καταστάσεις που σας προκαλούν στρες έχουν περισσότερα οφέλη παρά κινδύνους; Μήπως αυτό που φοβάστε ότι μπορεί να συμβεί έχει ελάχιστες πιθανότητες να προκύψει; Μήπως το να αντισταθείτε σ' αυτό το φόβο θα έκανε μακροπρόθεσμα καλό τόσο σε εσάς όσο και στο παιδί σας;

Δημιουργήστε τις συνθήκες που θα βοηθήσουν να ξεπεραστεί ο φόβος. Μιλήστε στο παιδί ήρεμα και θετικά για την κατάσταση που προκαλεί φόβο και εξηγήστε του τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να προβλέψετε το πρόβλημα που μπορεί να δημιουργηθεί ώστε να μη χρειάζεται να φοβάται. Δείξτε με το παράδειγμά σας ότι ο κόσμος δεν είναι κάτι τρομαχτικό, αλλά ότι όταν ακολουθούμε κάποιους βασικούς κανόνες ασφάλειας, ένα μέρος όπου μπορούμε να νιώθουμε ασφαλείς και χαρούμενοι!

Διαβάστε κι εδώ πώς να βοηθήσετε ένα παιδί να αντιμετωπίσει το φόβο του -όποιος κι αν είναι...