Ένα παιδί που κλαίει είναι ένα πολύ δυσάρεστο θέαμα. Όλοι οι γονείς, αυτό που κυρίως θέλουμε για τα παιδιά μας είναι να τα βλέπουμε γελαστά και χαρούμενα. Όμως η καθημερινότητα και η ζωή γενικά είναι γεμάτη απογοητεύσεις -ακόμα και γι' αυτούς που το μέλλον τους ανήκει. Και η διαχείριση της απογοήτευσης είναι μια από τις βασικές δεξιότητες που οφείλουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας, προκειμένου κάποια στιγμή να μπορέσουν να ζήσουν ανεξάρτητα από εμάς.

Το κλάμα είναι μια φυσιολογική διαδικασία για τα παιδιά. Στην αρχή της ζωής τους, είναι ο μοναδικός τρόπος που διαθέτουν προκειμένου να επικοινωνήσουν κάποια από τις ανάγκες τους, δηλαδή να δηλώσουν ότι πεινάνε, ότι κρυώνουν, ότι πονάνε κ.λπ. Καθώς μεγαλώνουν όμως οι ενήλικες έχουμε όλο και μεγαλύτερη απαίτηση να μπορούν να εκφράζουν αυτό που νιώθουν με «κανονικό» τρόπο, κι όχι όπως έκαναν μέχρι τώρα, δηλαδή κλαίγοντας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος ώστε να ανταποκρίνεται άμεσα στον ήχο που κάνει ένα παιδί όταν κλαίει, και μας κάνει να θέλουμε το βοηθήσουμε άμεσα και αποτελεσματικά. Ίσως έχετε παρατηρήσει πως όταν γίνεσαι γονιός, το κλάμα ενός μωρού σε βάζει σε εγρήγορση (ο καρδιακός παλμός αυξάνεται και νιώθεις την ανάγκη να δράσεις) ακόμα κι όταν το μωρό που κλαίει δεν είναι το δικό σου!

Τι κάνουμε όταν κλαίει ένα νήπιο;

Αντίστοιχα, όταν πρόκειται για ένα νήπιο και πάλι νιώθουμε την ανάγκη να αντιδράσουμε στο κλάμα. Το θέμα όμως είναι να αντιδράσουμε σωστά. Ας αρχίσουμε όμως από τα βασικά! Καταρχάς, αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η μόνη «λάθος» απάντηση στο κλάμα του είναι το «Μην κλαις» ή «Σταμάτα να κλαις». Ζητώντας από το παιδί να σταματήσει του δίνουμε το μήνυμα ότι δεν καταλαβαίνουμε πώς νιώθει. Έτσι, εκείνο θεωρεί υποχρέωσή του να χρησιμοποιήσει μια πιο έντονη, τσιριχτή ή επίμονη «γλώσσα» για να μας δώσει να καταλάβουμε. Επιπλέον, ζητώντας του να σταματήσει, είναι σαν να του λέμε ότι τα αισθήματά του είναι κάτι ασήμαντο το οποίο καλό είναι να αγνοεί. Κι  όμως, αυτό που πρέπει να του μάθουμε είναι πως τα συναισθήματα είναι πολύ σημαντικά -κι ακόμα πιο σημαντικός είναι ο τρόπος με τον οποίο τα διαχειριζόμαστε. Να μερικές καλές ιδέες για το πώς είναι προτιμότερο να αντιδράσουμε:

«Είμαι μαζί σου, θα σε βοηθήσω». Ακόμα κι αν το παιδί θέλει ότι δεν θέλει κανενός τη βοήθεια, είναι όμορφο να νιώθει ότι είστε δίπλα του για να το στηρίξετε όποτε χρειαστεί.

«Βλέπω ότι είναι δύσκολο για σένα». Αυτή η φράση είναι αρκετή για να το κάνετε να διαπιστώσει ότι έχετε τη θέληση και την ικανότητα να συναισθανθείτε το πρόβλημά του.

«Καταλαβαίνω ότι είσαι στενοχωρημένος / απογοητευμένος / φοβισμένος / αγχωμένος / ενθουσιασμένος και δεν πειράζει να νιώθεις έτσι». Ας ενισχύσουμε στα παιδιά την πεποίθηση ότι το ότι έχουμε συναισθήματα είναι όχι μόνο θεμιτό και φυσιολογικό, αλλά  κι αυτό που μας δίνει την ανθρώπινη υπόστασή μας!

«Αυτό που έγινε ήταν απογοητευτικό / στενάχωρο». Αναφέροντας αυτό που πυροδότησε την αντίδραση του παιδιού είναι σαν να του προσφέρετε την άκρη του νήματος, κάπου από όπου θα πιαστεί για να βρει τη λύση.

«Ας κάνουμε ένα διάλειμμα». Προτείνοντας να απομακρυνθείτε για λίγο από το χώρο της δράσης, δίνετε στο παιδί να καταλάβει ότι κάποιες φορές δεν πρέπει να αντιδράμε εν θερμώ αλλά να παίρνουμε μια απόσταση από τα πράγματα για να δούμε πιο καθαρά. Πείτε του να πάτε για λίγο σε ένα μέρος ήσυχο και χωρίς πολλά ερεθίσματα ώστε να μπορέσει να ανασυγκροτηθεί.

«Σ' αγαπάω. Είσαι ασφαλής». Μια αγκαλιά, ένα χάδι, μια κουβέντα συμπαράστασης το καθησυχάζει γιατί ξέρει ότι είστε εκεί για να το βοηθήσετε και όχι για να το μαλώσετε.

«Θέλεις να ξαναπροσπαθήσεις;» ή «Θέλεις να σε βοηθήσω;». Τα μικρά παιδιά κλαίνε συχνά επειδή δεν μπορούν να καταφέρουν κάτι. Δίνοντάς τους την ευκαιρία να ξαναδοκιμάσουν -ενδεχομένως με λίγη βοήθεια- του δείχνετε ότι δεν έχει σημασία πόσες φορές θα αποτύχουν αλλά πόσες θα ξαναπροσπαθήσουν. Προσοχή: θα πρέπει να του ζητήσετε κι όχι να απαιτήσετε να προσπαθήσει πάλι.

«Βλέπω ότι κλαις αλλά δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτό που χρειάζεσαι. Μπορείς να με βοηθήσεις;». Ακόμα κι αν το παιδί είναι πολύ εκνευρισμένο για να βάλει σε λέξεις αυτό που του συμβαίνει, με αυτή τη φράση θα του δώσετε την ευκαιρία να μάθει να εκφράζεται με άλλους τρόπους (και όχι κλαίγοντας).

«Θυμάσαι τότε που...». Εάν το παιδί δεν είναι διατεθειμένο να ακούσει κανένα λογικό επιχείρημα, δοκιμάστε να κάνετε τον εγκέφαλό του να μπει σε διαφορετική διάθεση θυμίζοντάς του κάποια περίσταση όπου ένιωθε χαρά ή ενθουσιασμό.

«Ας βρούμε μαζί μια λύση». Αυτό που θέλουμε τελικά είναι το παιδί να μάθει να βρίσκει λύσεις. Στην αρχή, θα χρειάζεται τη βοήθειά μας όμως έτσι θα εξασκηθεί στο να κάνει μια αντικειμενική εκτίμηση των δεδομένων και να ανακαλύπτει πώς θα ξεπεράσει τα προβλήματα. 

Διαβάστε κι εδώ τι να πείτε σε ένα παιδί ότι είναι θυμωμένο...