Οι έρευνες για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να έχει η ενασχόληση με τις οθόνες έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια και συνεχίζονται. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις για την επιρροή που αυτή η καινούρια σχετικά συνήθεια σε παιδιά μας και ενήλικες. Από τη μία, υπάρχουν σίγουρα τα οφέλη από τα ψηφιακά μέσα -εξάλλου η τεχνολογία δεν είναι κατ' ανάγκη “καλή” ή “κακή”.Όταν χρησιμοποιείται με προσοχή, μπορεί να βελτιώσει την καθημερινή ζωή, να διευκολύνει τη μάθηση και να βοηθήσει στην κοινωνικοποίηση -ειδικά στη διάρκεια της πανδημίας συνέβαλε σημαντικά ώστε να μπορούμε να εργαζόμαστε να μαθαίνουμε και να μιλάμε με τους φίλους μας.

Συνεπώς, εξαρτάται από εμάς να επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία σωστά και με τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την οικογένειά μας. Ο ρόλος ενός γονέα στη διαχείριση του χρόνου που περνάει η οικογένεια μπροστά σε μία οθόνη είναι να ενισχύσει τις θετικές και να μετριάσει τις αρνητικές συνέπειες. Γιατί όταν οι οθόνες χρησιμοποιούνται υπερβολικά ή με “ακατάλληλο” τρόπο, μπορούν να επηρεάσουν τη δημιουργικότητα και να αντικαταστήσουν σημαντικές δραστηριότητες όπως τον ποιοτικό χρόνο που περνούν τα μέλη της οικογένειας, το υπαίθριο παιχνίδι , η άσκηση, ακόμα και ο ύπνος.

Γιατί οι γονείς πρέπει να περιορίσουν το χρόνο που περνάνε τα παιδιά (αλλά και οι ίδιοι) μπροστά στην οθόνη

Πριν συζητήσουμε πώς μπορούμε να ελέγξουμε το χρόνο που περνάει όλη η οικογένεια μπροστά σε οθόνες, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πρώτα το «γιατί». Εξάλλου, το να περιορίσουμε το χρόνο αυτό για τα παιδιά μας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα παιδιά κλαίνε και ζητάνε πίσω το τηλέφωνο ή τα tablet τους. Αυτές ακριβώς τις στιγμές πρέπει να θυμόμαστε ακριβώς γιατί το κάνουμε αυτό.

Και εμείς οι ενήλικες, δεν είμαστε “αθώοι” από την κατηγορία της αλόγιστης χρήσης της τεχνολογίας. Μια μελέτη που έγινε με τη συμμετοχή 6000 παιδιών ηλικίας 8-13 ετών, το 32% ανέφερε ότι αισθάνεται «ασήμαντο» όταν οι γονείς τους χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα την ώρα του φαγητού ή άλλες στιγμές που η οικογένεια βρίσκεται όλη μαζί. Τα παιδιά ανέφεραν ότι ανταγωνίζονται με την τεχνολογία για την προσοχή των γονιών τους και πάνω από τα μισά παιδιά που συμμετείχαν στη μελέτη δήλωσαν ότι οι γονείς τους ξοδεύουν πολύ χρόνο στο τηλέφωνό τους. Κι όταν ρωτήθηκαν ποιο είναι το νούμερο 1 πράγμα που θα ήθελαν για την τεχνολογία απάντησαν ότι θα επιθυμούσαν οι οι γονείς τους να εξαφάνιζαν τα τηλέφωνά τους!

Η απόσπαση της προσοχής των γονέων από οθόνες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά

Η χρήση της οθόνης μπορεί να χρησιμεύει ως ένας χαλαρός τρόπος να αποφορτίζεται ένας γονιός μετά από μια κουραστική μέρα, όμως ταυτόχρονα του στερεί ευκαιρίες για να συνδεθεί με το παιδί του, κάτι που είναι απίστευτα σημαντικό για την υγεία και την ανάπτυξη ενός παιδιού. Μελέτες δείχνουν ότι όταν οι γονείς είναι σωματικά παρόντες αλλά η προσοχή είναι στραμμένη αλλού και δεν ανταποκρίνονται άμεσα στα ερεθίσματα που στέλνει το παιδί γιατί παρακολουθούν το smartphone τους, τότε το παιδί τους είναι πιο πιθανό να παρουσιάσει προβληματικές συμπεριφορές.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα βρέφη και τα μικρά παιδιά έχουν περισσότερο στρες και είναι λιγότερο πιθανό να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους όταν οι μητέρες τους αποσπώνται από τα κινητά τους τηλέφωνα. Η χρήση smartphone όταν είματε με παιδί μπορεί να είναι μια μορφή ψυχολογικής απόσυρσης και παρόλο που σίγουρα δεν είναι σκόπιμο, εξακολουθεί να είναι πραγματικότητα.

Πώς επηρεάζει ο χρόνος μπροστά στην οθόνη τα παιδιά μας;

Μελέτες έχουν δείξει ότι:

- Ο υπερβολικός χρόνος οθόνης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων ADHD (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητα) σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά ηλικίας 3-5 ετών που περνούν πάνω από δύο ώρες την ημέρα στο χρόνο της οθόνης έχουν περισσότερες από 7 φορές περισσότερες πιθανότητες να πληρούν τα κριτήρια για ADHD από εκείνα τα παιδιά που περνούν δύο ώρες την ημέρα ή λιγότερο σε αυτές τις δραστηριότητες.

- Οι κιναισθητικές δεξιότητες των παιδιών προσχολικής ηλικίας αναπτύσσονται αντίστροφα με την ποσότητα του χρόνου που περνούν μπροστά στην οθόνη.

- Τα παιδιά ηλικίας 4 ετών που πέρασαν περισσότερο χρόνο χρησιμοποιώντας συσκευές και παρακολουθώντας τηλεόραση έδειξαν χαμηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη στην ηλικία των 6.

- Οι έφηβοι που περνούν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην τηλεόραση είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και άλλα συμπτώματα ψυχικής υγείας.

 -Ο χρόνος που περνάει ένα παιδί μπροστά στην οθόνη σχετίζεται με τις ώρες και την ποιότητα του ύπνου για τα παιδιά όλων των ηλικιών.

- Οι οθόνες αποτελούν παράγοντα κινδύνου για τα παιδιά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

Πώς μπορείτε να πάρετε πίσω τον έλεγχο

Οι γονείς έχουν την ευθύνη να θέσουν υγιή όρια στη χρήση της οθόνης από τα παιδιού τους. Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε για να ανακτήσετε τον έλεγχο του χρόνου οθόνης της οικογένειάς σας; Αυτές οι συμβουλές θα σας βοηθήσουν:

Ορίστε κάποιες περιστάσεις στις οποίες θα “απαγορεύεται” η ενασχόληση με οθόνες από όλα τα μέλη της οικογένειας. Αυτές μπορείς να είναι οι ώρες των γευμάτων ή οι οικογενειακές συγκεντρώσεις.

Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν άλλους τρόπους να περνούν το χρόνο τους, ενθαρρύνοντας τη δημιουργικότητα και δραστηριότητες όπως η ανάγνωση βιβλίων και η επαφή με τη φύση.

Οι οθόνες πρέπει να μένουν έξω από τα παιδικά δωμάτια. Την ώρα του ύπνου, βάλτε όλες τις συσκευές κάπου μακριά. Το μπλε φως που εκπέμπουν έχει αποδειχθεί ότι διαταράσσει την έκκριση της ορμόνης μελατονίνης , οδηγώντας σε μείωση του βαθύ ύπνου REM, ένα στάδιο που είναι απαραίτητο για την επεξεργασία και την αποθήκευση πληροφοριών στη μνήμη.

Περιορίστε το χρόνο της ψυχαγωγίας μπροστά σε οθόνη σε λιγότερο από δύο ώρες την ημέρα.

Διδάξτε τα παιδιά στη σωστή χρήση της τεχνολογίας παρακολουθώντας μαζί τους εκπαιδευτικά προγράμματα.

Βάλτε τον υπολογιστή σε ένα κοινόχρηστο δωμάτιό του σπιτιού, ώστε να μπορείτε να ελέγξετε τι κάνουν τα παιδιά σας στο διαδίκτυο.

Εξηγήστε στα παιδιά σας ότι αφήνουν ένα «ψηφιακό αποτύπωμα» και για αυτό δεν πρέπει να προβαίνουν σε ενέργειες στο διαδίκτυο που δεν θα ήθελαν να καταγράφονται.

Εξοικειωθείτε με δημοφιλείς ιστότοπους κοινωνικών μέσων (όπως Snapchat, TikTok, Instagram, YouTube, Facebook) ώστε να ξέρετε τι είναι αυτό στο οποίο εκτίθενται τα παιδιά.