«Μην τρέχεις», «μη φωνάζεις», «μη μαλώνετε», «μη μου μιλάς εμένα έτσι»... Σύμφωνα με έρευνες ένα παιδί νηπιακής ηλικίας ακούει κατά μέσο όρο τη λέξη «μη» 400 φορές την ημέρα! Δεν σας φαίνονται πολλές τόσες αρνήσεις, δεδομένου ότι επιδίωξη κάθε γονιού είναι να κάνει το παιδί του ένα «θετικό» άνθρωπο; Εξάλλου, έχει αποδειχτεί ότι οι λέξεις με αρνητική σημασία, όπως το «μη» και το «όχι» δεν έχουν συνήθως το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αντιθέτως, η προσπάθειά μας να κάνουμε τα παιδιά να πειθαρχήσουν στους κανόνες και να οριοθετήσουν τη συμπεριφορά μας είναι πολύ πιο αποτελεσματική όταν γίνεται χρησιμοποιώντας θετικές εκφράσεις, παραινέσεις και επαίνους.
Να μερικοί τρόποι για να λέτε περισσότερα «ναι» και λιγότερα «όχι» ώστε να πετυχαίνετε αυτό που θέλετε (και με λιγότερη γκρίνια):
Κάντε τους κανόνες παιχνίδι
Είναι επιστημονικά διαπιστωμένο ότι οι στιγμές που οι γονείς και τα παιδιά διασκεδάζουν μαζί είναι αυτές στις οποίες τα παιδιά παίρνουν τα καλύτερα μαθήματα, παρατηρώντας τη συμπεριφορά των γονιών τους αλλά και ποιες είναι οι δικές τους πράξεις που προκαλούν την επιβράβευση εκ μέρους τους. Άλλωστε, η πειθαρχία δεν πρέπει να πηγάζει από την αυστηρότητα του γονιού αλλά από την αγάπη του και την επιθυμία του να εμπνεύσει την καλύτερη δυνατή συμπεριφορά από το παιδί του. Παίξτε μαζί παιχνίδια ρόλων, κατασκευάζοντας σενάρια που σας θα σας δώσουν την ευκαιρία να τους δείξετε τι πρέπει να κάνουν και τι όχι σε κάθε περίπτωση.
Μάθετε πότε είναι απαραίτητο να πείτε «όχι»
Αν και είναι εφικτό να αρνούμαστε στα παιδιά χωρίς να χρησιμοποιούμε στις εκφράσεις μας το «όχι» και το «μη», εντούτοις υπάρχουν περιπτώσεις που πρέπει να πούμε «όχι». Όπως για παράδειγμα όταν το παιδί μας πρόκειται να κάνει κάτι επικίνδυνο (π.χ. να βγει στο δρόμο χωρίς επίβλεψη ή να ακουμπήσει κάτι καυτό).
Μην βάζετε πολλούς κανόνες
Αναρωτηθείτε: μήπως έχετε επιβάλλει πάρα πολλές απαγορεύσεις στα παιδιά σας; Με αυτόν τον τρόπο είναι πιθανό να τους στερείτε τη δυνατότητα να μάθουν πράγματα εξερευνώντας τον κόσμο γύρω τους και να ωριμάσουν. Καλό θα ήταν να περιορίσετε τους κανόνες σε αυτούς που είναι απολύτως απαραίτητοι, δηλαδή για τις περιπτώσεις όταν η συμπεριφορά τους δεν είναι κοινωνικά και ηθικά αποδεκτή ή όταν ενέχει κινδύνους για την ασφάλειά τους. Σε κάθε άλλη περίπτωση -ναι, ακόμα και για την ώρα του ύπνου- μπορείτε να είστε περισσότερο ευέλικτοι.
Βρείτε άλλους τρόπους να πείτε «μη»
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δείξετε στο παιδί τα όριά του και τι μπορεί ή τι δεν μπορεί να κάνει. Για παράδειγμα:
Δώστε έμφαση στο σωστό και όχι στο λάθος: Εάν, π.χ., βλέπετε ότι το παιδί σας είναι έτοιμο να χτυπήσει ένα άλλο παιδάκι στο πάρκο, αντί να το αρπάξετε και να του πείτε «όχι, δεν χτυπάμε τα άλλα παιδάκια», μπορείτε να το πάρετε αγκαλιά και να του πείτε «είδες, τα χέρια μας τα έχουμε για να αγκαλιάζουμε τους άλλους ανθρώπους, κι όχι για να τους χτυπάμε».
Βοηθήστε τα να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους: Συνήθως, οι συμπεριφορές τις οποίες δεν εγκρίνουν οι γονείς για τα παιδιά τους είναι αποτέλεσμα θυμού, εκνευρισμού ή κούρασης. Είναι σημαντικό να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν ότι η «απαγορευμένη» συμπεριφορά συνδέεται άμεσα με την ψυχική τους κατάσταση ώστε να μπορέσουν σιγά σιγά να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με άλλους, περισσότερο γόνιμους τρόπους. Για παράδειγμα, στην ίδια περίπτωση που το παιδί πάει να χτυπήσει ένα άλλο επειδή του πήρε το παιχνίδι καλό είναι να του πούμε «καταλαβαίνω ότι έχεις θυμώσει που σου πήρε το παιχνίδι, όμως μπορούμε να σκεφτούμε κάποιον άλλον τρόπο να εξηγήσουμε στο παιδάκι ότι δεν ήθελες να το δώσεις. Συμφωνείς;».
Δώστε τις απαραίτητες εξηγήσεις: Κάθε φορά που αρνούμαστε κάτι στο παιδί θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι καταλαβαίνει ποιο είναι το επιχείρημα πίσω από το «όχι» που ακούει. Για παράδειγμα αντί να πείτε «δεν θα φας σοκολάτα» είναι προτιμότερο να πείτε «δεν είναι υγιεινό να τρώμε γλυκά λίγο πριν το φαγητό». Και μια συμβουλή: προσπαθήστε η αιτιολόγηση να μην αποτελείται από περισσότερες από δέκα λέξεις γιατί η προσοχή τους αποσπάται όταν ακούνε υπερβολικά αναλυτικές εξηγήσεις.
Προσφέρετε επιλογές: Αντί να μείνετε στο «όχι» (π.χ. «μη γράφεις στον τοίχο»), δώστε στο παιδί να κάνει αυτό που θέλει αλλά μέσα σε αποδεκτά όρια (π.χ. «αν θέλεις να ζωγραφίσεις, μπορώ να σου φέρω μερικά μεγάλα χαρτιά»). Έτσι, δίνετε στο παιδί τη δυνατότητα να έχει άποψη για το τι θέλει ή όχι να κάνει, ενώ παράλληλα μαθαίνει ποιο είναι το κοινωνικά και ηθικά αποδεκτό όριο της συγκεκριμένης συμπεριφοράς.
Δώστε το καλό παράδειγμα: Σίγουρα γνωρίζετε ότι τα παιδιά παρατηρούν και αντιγράφουν τη συμπεριφορά σας κάθε στιγμή. Αυτό μπορεί να ακούγεται «τρομακτικό» είναι όμως μια πρώτης τάξης αφορμή να τους διδάξετε ποια είναι η σωστή συμπεριφορά σε κάθε περίσταση. Όταν για παράδειγμα, είστε εκνευρισμένοι πείτε «δεν είμαι καθόλου ήρεμη αυτή τη στιγμή και θα ήθελα να μείνω λίγο μόνη μου μέχρι να ηρεμήσω». Έτσι, του δίνετε ένα παράδειγμα που μπορεί να ακολουθήσει όταν νιώσει κι εκείνο εκνευρισμένο.
